过去时形动词
含义:做了某动作的,“xxx的”
构成规则:同动词存在过去式,即词干 -gan/qan/kan 。否定形式中间插入 -ma- 。
- unutmoq -> unutgan / unutmagan
- ishlamoq -> ishlagan / ishlamagan
- ekmoq -> ekkan / ekmagan
- chiqmoq -> chiqqan / chiqmagan
例:
- Alisher yozgan matnni ko'rdingizmi?
Alisher写的文章您看了么? - Bugun darsga kelmagan talabalar juda ko'p.
今天没来上课的学生非常多。 - Hozir sen bilan gaplashgan kim?
刚才和你谈话的是谁?(形动词做名词)
进行时形动词
含义:当时正在做某动作的(无论过去还是现在),“正在xxx的”
构成规则:词干 -(a)yotgan 。否定形式中间插入 -ma- 。
- yozmoq -> yozayotgan / yozmayotgan
- ishlamoq -> ishlayotgan / ishlamayotgan
- tozalamoq -> tozalayotgan / tozalamayotgan
- yuvmoq -> yuvayotgan / yuvmayotgan
例:
- Birinchi marta toshma mis idishlarini yuvayotganimda bo'lgan.
我第一次生皮炎是洗铜制餐盘时发生的。 - Kelayotgan kishi kim?
正在过来的人是谁? - U choy ichayotgan odam otam bo'ladi.
那个正在喝茶的人是我的父亲。 - Sen xonada uxlayotganingda men kutubxonada kitob o'diyotgan edim.
你在房间睡觉的时候我正在图书馆看书呢。
(有没有觉得乌兹别克语-gan edim和日语的-たんだ・-たのだ所表达的感觉很像)
现在将来时形动词
含义:经常性或将要发生动作的形容词形式,“常xxx的”,“要xxx的”
构成规则:
- 词干 -a/ydigan 。否定形式为 -maydigan 。可以看成是动词第三人称单数现在将来式+gan构成。
- kelmoq -> keladi -> keladigan / kelmaydigan
- ishlamoq -> ishladi -> ishladigan / ishlamaydigan
- o'qimoq -> o'qiydi -> o'qiydigan / o'qimaydigan
- 词干 -(a)r。否定形式为 -mas。
- kelmoq -> kelar / kelmas
- o'qimoq -> o'qir / o'qimas
例:
- Har kuni auditoriyaga erta keladigan kim?
每天都很早来教室的人是谁? - Bular 2-kursda o'tadigan darslarmi?
这些是大二要上的课程么? - Borar joyiga ketsin.
让他想去哪儿就去哪儿吧。 - Bu yerda turadiganlar hammasi yangi kelganlar.
住在这儿的都是新来的。 - Mana bu tugamas ishlar bilan shug'ullanib yuribman.
我就是忙于这些没完没了的事情。
Turmoq类动词构成的形动词
Turmoq,yurmoq,yotmoq以及o'tirmoq这类词的过去时形动词表达的含义是现在进行时形动词。这个用法在哈萨克语、图瓦语里比较多。
例:
Shaharni aylanib yurgan sayyoh
正在游览城市的游客
评论